Jeszcze do niedawna na hasło „serial dokumentalny” większość z nas zareagowałaby szerokim ziewnięciem. Dokument kojarzy nam się z produkcją nieposiadającą żadnej fabuły, przedstawiającą suche, często nieciekawe fakty, dodatkowo ze słabymi jakościowo zdjęciami. Szczęśliwie, jak wiemy, wszystko idzie do przodu i ewoluuje – również seriale dokumentalne. Dlatego warto zapomnieć o uprzedzeniach i dać drugą szansę temu gatunkowi.
Serial dokumentalny – na co to komu?
Żeby odpowiedzieć na pytanie, czy warto oglądać seriale dokumentalne, należy wytłumaczyć, czym one w ogóle są. Jak sama nazwa wskazuje, jest to dokument, czyli przedstawienie rzeczywistych wydarzeń, osób, miejsc, zjawisk i tak dalej.
Całość podzielona jest na krótkometrażowe odcinki. W dokumencie najważniejsze jest szczegółowe opowiedzenie o danym zagadnieniu. W przeszłości częściej spotykany był dokument w formie pełnometrażowego filmu, ale aktualnie uznanie zyskują produkcje w formie seriali.
Oglądanie dokumentów ma bardzo wiele korzyści dla widza. Zapewniają ogrom wiedzy na różnorodne tematy – w zależności od tego, o czym traktuje konkretna pozycja. Dzięki nim możemy zdobyć wiedzę na temat miejsc, ludzi i zjawisk, z którymi na co dzień nie mamy styczności.
Dokumenty dotyczące ciekawych osób mogą zainspirować do działania i dodawać wiary we własne możliwości. Te produkcje, które poruszają ważne tematy społeczne, ekologiczne, polityczne czy ekonomiczne mogą skłaniać do refleksji, a nawet zmiany poglądów.
Dawne dokumenty
Początkowo tzw. dokumenty wyglądały zupełnie inaczej niż nowoczesne tego typu produkcje. Kiedyś ich głównym zadaniem była edukacja i przekaz informacji. Dlatego zazwyczaj były to proste, nieskomplikowane filmy, najczęściej wykorzystywane w szkołach i na uczelniach. Narracja była jak najprostsza, łatwa do zrozumienia dla każdego. Fabuła przedstawiała fakty takimi, jakimi były, bez potrzeby budowania napięcia. Technologia była dużo mniej rozwinięta, dlatego dawne dokumenty posiadały prosty montaż, bez dodatkowych efektów specjalnych.
Oto lista dawnych, wartościowych dokumentów, które warto obejrzeć:
- The World at War – jest uznawany za jeden z najbardziej wszechstronnych i dobrze zrealizowanych dokumentów o II wojnie światowej.
- Cosmos: A Personal Voyage – dokument traktujący o tajnikach astronomii i nauki oraz próbach zrozumienia wszechświata.
- Hoop Dreams – poruszające studium amerykańskiego snu dwóch afroamerykańskich chłopców z biednych dzielnic i opis rzeczywistości społeczno-ekonomicznej.
Nowoczesne seriale dokumentalne
Nowoczesne seriale dokumentalne znacząco różnią się od swoich pierwowzorów. Aktualnie producenci łączą ze sobą najważniejszą cechę dokumentu, czyli opis rzeczywistych, realnych historii, ze wciągającymi wątkami fabularnymi. Współczesne produkcje nie są już prostym, jednotematycznym przekazem.
Historie są przedstawiane z różnych perspektyw, co sprawia, że są ciekawsze. Dodatkowo, aby przyciągnąć uwagę widza, wykorzystywane są zaawansowane technologie filmowe, takie jak wysokiej jakości kamery, drony czy dynamiczny montaż. Bardzo często celem nowoczesnych seriali dokumentalnych jest pobudzenie widza i skłonienie do dyskusji.
Ostatnimi czasy zaczęliśmy tęsknić za autentycznością i tematami, z którymi możemy się utożsamiać. To właśnie z tego powodu nowoczesne seriale dokumentalne zyskują na popularności. Często przedstawiają one głęboko osobiste i emocjonalne historie. Możemy więc utożsamiać się z bohaterami, współczuć im i przeżywać ich doświadczenia, mając świadomość prawdziwości i szczerości tych uczuć.
Kolejnym powodem coraz częstszego sięgania po seriale dokumentalne jest ich wątek kryminalny. Wiele dokumentów eksploruje nierozwiązane zagadki, kryminalne intrygi i tajemnicze wydarzenia. Tego rodzaju historie przyciągają widzów, którzy chcą odkryć prawdę i zrozumieć, co się wydarzyło.
Wciągające seriale dokumentalne
Doskonałym przykładem renesansu seriali dokumentalnych jest zdobycie szczególnie dużej popularności przez kilka z nich. Do naszych ulubionych należą Making a Murderer i Tiger King. Making a Murderer to amerykański serial dokumentalny opowiadający historię Stevena Avery’ego z hrabstwa Manitowoc w stanie Wisconsin.
Spędził on 18 lat w więzieniu za gwałt, którego nie popełnił. W końcu został uniewinniony dzięki dowodom DNA. Jednak niedługo po wyjściu na wolność w 2005 roku, został ponownie aresztowany, tym razem pod zarzutem morderstwa młodej fotografki. Serial bada zawiłości systemu wymiaru sprawiedliwości, potencjalne błędy, manipulacje dowodami oraz walkę o sprawiedliwość i uniewinnienie oskarżonych.
Produkcja odniosła sukces, czego przyczyną była poruszająca, pełna dramatycznych zwrotów akcji i trzymająca w napięciu historia. Dodatkowo, po obejrzeniu serialu widzowie zmuszeni są do refleksji nad działaniem wymiaru sprawiedliwości: manipulacje dowodami, potencjalne korupcje oraz presja, jaką władze niejednokrotnie wywierają na oskarżonych i świadkach.
Ciekawostka: po emisji serialu powstały liczne kampanie i petycje w sprawie Stevena Avery’ego, które dodatkowo nagłośniły sprawę i przyciągnęły uwagę mediów i opinii publicznej.
Tiger King opowiada historię właściciela prywatnego zoo, Joe Exotica (prawdziwe nazwisko: Joseph Maldonado-Passage), który wchodzi w konflikt z aktywistką na rzecz praw zwierząt. Najważniejszym tematem serialu jest mroczny i chaotyczny świat hodowli dzikich zwierząt w USA.
Początkowo serial przyciąga sylwetkami głównych bohaterów, które są niezwykle charakterystyczne, relacjami między nimi, dramatycznymi wydarzeniami i nieoczekiwanymi zwrotami akcji. Głównym problemem, który przykuł uwagę widzów, jest wątek nielegalnej hodowli zwierząt i ich traktowania.
Obydwa seriale poruszają tematy, z którymi nie mamy do czynienia na co dzień, jednak problemy, o których opowiadają, naprawdę istnieją i warto się nad nimi pochylić. Wielu ludzi po obejrzeniu tych produkcji zmotywowało się do zgłębienia tematu i podjęcia działań w tym kierunku, np. poprzez udział w kampaniach społecznych. To świadczy o wartości, jaką wnoszą do współczesnej branży filmowej znane już od bardzo dawna dokumenty, ubrane w nowoczesną formę.