Disney to przemysł zbudowany na magii i szczęściu. Nieważne czy marzył_ś o tym, by być piękną księżniczką czy odważnym robotem, są spore szanse, że wychował_ś się na radosnych filmach ze szczęśliwym zakończeniem, gdzie wszyscy żyją długo i szczęśliwie. Filmy te od lat 30. XX wieku tworzą świat, w którym nic złego nie może cię spotkać, są zgodne z wartościami moralnymi, a uwielbiają je zarówno dzieci, jak i dorośli. Niestety, częścią dorastania jest zrozumienie, że bajki niestety mają niewiele wspólnego z rzeczywistością, co dotyczy również disneyowskich klasyków. Przypalanie stóp, dzieciobójstwo i handel ludźmi to tylko niektóre elementy historii, służących jako pierwowzór naszych ulubionych bajek.

Mało kto wie, że w oryginalnym wierszu Mulan po powrocie do domu, odkryła, że jej ojciec zmarł, a matka ponownie wyszła za mąż. Po ujawnieniu swojej kobiecej tożsamości otrzymała rozkaz zostania konkubiną, więc popełniła samobójstwo, by nie poddać się temu losowi. Z kolei w Kopciuszku braci Grimm, przyszywane siostry głównej bohaterki obcinały sobie części stóp, by szklany pantofelek na nie pasował. Herkules w mitologii został zmuszony przez Herę do zabicia własnej żony i dzieci, natomiast ceną za nową parę nóg Arielki było towarzyszące jej uczucie chodzenia po tłuczonym szkle. Na dodatek książę, dla którego postanowiła zostać człowiekiem, nigdy nie widział jej twarzy i poślubił kogoś innego. Warunkiem powrotu do syreniej formy było zabicie księcia, ale Arielka wolała sama zginąć niż odebrać życie ukochanemu, więc z rozpaczy rzuciła się w morską pianę. Jak widać, oryginalne wersje opowieści znane nam z filmów Disneya mają zdecydowanie mroczniejszy klimat niż ich bajkowe wersje. Najsmutniejsza jednak jest historia Pocahontas, ponieważ w przeciwieństwie do innych baśni i legend, ta jest prawdziwa.

Historia Pocahontas zaczyna się mniej więcej 400 lat temu na początku XVII wieku i pierwszych angielskich kolonii Ameryki Północnej. Jak to w przypadku kolonizatorskich historii bywa, nie istnieją żadne źródła, w których wybrzmiałby głos samej Pocahontas. Ostatecznie kolonizatorów nie interesowała perspektywa rdzennych mieszkańców i mieszkanek, jednak nawet to, czego można się dowiedzieć z dokumentów nam dostępnych, jest dość ponure.

Tak naprawdę Pocahontas nazywała się Amonute, a jej prywatne imię brzmiało Matoaka. Pocahontas było przezwiskiem, które w zależności od tłumaczenia oznacza figlarna, rozbrykana lub po prostu niegrzeczne dziecko. Tak więc Amonute była pełną życia 10-letnią dziewczyną, gdy w 1607 roku Anglicy przybyli do Jamestown. Pocahontas była też córką wodza Powhatana, który rządził licznymi plemionami w Chesapeake, regionie zwanym przez plemię Powhatanów Tsenacomaca, a on ją wybrał za szczególną rolę ze względu na jej inteligencję i osobowość. Kapitan John Smith po raz pierwszy spotkał Pocahontas, gdy został schwytany przez plemię kilka tygodni po pojawieniu się w Jamestown. Według jego zeznań trafił przed samego wodza Powhatana otoczonego przez ludzi z maczugami, którzy, jak opisywał Smith, gotowi byli zmiażdżyć jego czaszkę. Uratowała go Pocahontas, która interweniowała i położyła własną głowę na jego. W pamiętniku z 1624 roku Smith napisał, że dziewczynka ryzykowała własnym życiem, aby go uratować i to właśnie ta wersja historii, w której Pocahontas odwraca się od własnego ludu i sprzymierza z Anglikami przetrwała wieki. Współcześni naukowcy jednak są zdania, że Smith prawdopodobnie źle zinterpretował to, co się wydarzyło. Istnieje teoria, że Anglik po prostu wziął udział w skomplikowanym rytuale ceremonii, a jego życie nigdy nie było zagrożone, choć mógł odnieść takie wrażenie. Tak czy inaczej, został wypuszczony, a Powhatan przyjął go jako członka plemienia.

Od tego momentu Pocahontas regularnie odwiedzała Jamestown. Pojawiała się z grupą wysłanników Powhatana, a jej obecność sygnalizowała, że przybyli w pokoju i przez jakiś czas Anglicy handlowali ze rdzennymi mieszkańcami. Wymieniali się bronią, narzędziami, koralikami i innymi drobiazgami za żywność, której szybko zaczęło braknąć w wyniku suszy. Osadnicy domagali się więcej żywności i grozili plemionom, że spalą miasta, aby zdobyć jedzenie. Na początku 1609 roku Smith prowadził wyprawę do Powhatana, gdy Pocahontas nocą zakradła się do ich obozowiska, by ostrzec go przed zasadzką, w wyniku której mieli zginąć. Finalnie wódz Powhatan przeniósł stolicę głębiej na zachód, do miejsca bardziej niedostępnego dla Anglików, zerwał z nimi kontakty, a Pocahontas zrezygnowała z odwiedzania fortu w Jamestown.

W latach 1609–1610 14-letnia Pocahontas według ówczesnych standardów gotowa była na małżeństwo. Zaczęła również ubierać się jak kobieta z plemienia, nosiła fartuch z jeleniej skóry i skórzany płaszcz wskazujący na jej wysoki status, na jej skórze pojawiły się tatuaże i zapuściła włosy, które nosiła rozpuszczone lub splecione w warkocz z grzywką. W 1610 roku Pocahontas poślubiła Kocouma, który nie był wodzem ani doradcą, chociaż wzmianka o tym, że był prywatnym kapitanem, oznacza, iż mógł po prostu dowodzić małą grupą. Fakt, że nie był wodzem, a zatem nie był wysoki rangą, sugeruje, że Pocahontas mogła wyjść za mąż z miłości. Po ślubie Pocahontas pozostała blisko ojca i, jak sugerują angielskie relacje, nadal była jego ulubioną córką.

W 1609 roku John Smith opuścił Amerykę, a stosunki między rdzennymi mieszkańcami a osadnikami pozostawały wiele do życzenia, co skutkowało licznymi starciami i potyczkami. W 1613 roku kapitan Samuel Argall podstępem porwał Pocahontas i oświadczył, że zatrzyma ją jako okup za zwrot skradzionej przez plemię broni i angielskich jeńców przetrzymywanych przez jej ojca. Natomiast Pocahontas z Jamestown prawdopodobnie trafiła do Henrico, małej angielskiej osady w pobliżu dzisiejszego Richmond. Wódz Powhatan, poinformowany o schwytaniu córki i kosztach okupu, natychmiast zgodził się na liczne żądania Anglików, aby rozpocząć negocjacje i odzyskać córkę. W międzyczasie Pocahontas została oddana pod opiekę wielebnego Aleksandra Whitakera, który mieszkał w Henrico. Nauczyła się języka angielskiego, religii, angielskich obyczajów i nawet dostała chrześcijańskie imię Rebecca. W kwietniu 1614 roku została wydana za Johna Rolfe, co doprowadziło do krótkotrwałego pokoju między Anglikami a plemieniem Powhatan.

Anglicy z Jamestown i okolic od lat próbowali uprawiać tytoń, ale bez powodzenia, jednak w obecności Pocahontas, Johnowi Rolfe udało się zebrać pokaźny plon, który kupili Europejczycy. Uprawa tytoniu wymagała bardzo odmiennych technik od upraw europejskich, a w społeczności Chesapeake Algonquian to kobiety były rolniczkami. Pocahontas rozumiała zarówno uprawę, jak i środowisko, to podobno dzięki jej wiedzy w Wirginii zaczął rosnąć tytoń, który przemienił kolonię w sukces gospodarczy, a w Europie palenie zmieniło się z luksusu dostępnego dla elity w coś, na co każdy mógł sobie pozwolić. Wkrótce urodził się Thomas Rolfe, a w 1616 roku Virginia Company postanowiła sprowadzić Pocahontas i jej syna do Londynu, aby pochwalić się swoim sukcesem. W Anglii rodzina Rolfe zwiedzała kraj i już wiosną 1617 była gotowa do powrotu do Wirginii, jednak po przepłynięciu Tamizy ciężko chorą Pocahontas trzeba było zabrać na z powrotem ląd. Zmarła w wieku około 21 lat w miejscowości Gravesend położonym na południowym brzegu Tamizy. Została pochowana w kościele św. Jerzego 21 marca 1617 roku, a John Rolfe wrócił do Wirginii. W ciągu roku zmarł Powhatan, a Pokój Pocahontas zaczął się powoli rozpadać. Życie dla jej ludu nigdy nie było takie samo.

Jako dziecko Pocahontas była jedną z moich ulubionych bajek. Oczywiście nie rozumiałam znaczenia kolonizacji, ale przez długi czas dla historia miłości córki wodza i przystojnego Johna Smitha była magiczna. Pełna wyrzeczeń, ale to był właśnie dowód prawdziwości uczucia, które ich łączyło. Z czasem dowiedziałam się, że nasza historia i kultura lubi opowiadać nam szkodliwe bajki o dobrym, białym zbawcy, który niósł dzikim mieszkańcom Ameryki ratunek, a Pocahontas to tylko element szerszej narracji.

Źródło: Pocahontas: Her Life and Legend – Historic Jamestowne Part of Colonial National Historical Park (U.S. National Park Service), https://www.nps.gov/jame/learn/historyculture/pocahontas-her-life-and-legend.htm